DOĞUM TARİHİ VE YERİ
22 Aralık 1912 Konya
ÖLÜM TARİHİ VE YERİ
31 Ekim 1987 İstanbul
MEZARI
İstanbul Feriköy Mezarlığı
Şair, gazeteci. yazar, yayıncı, araştırmacı Neriman Hikmet (Emine Neriman Öztekin), sosyalist ve sendikal hareketlere de katıldı.
1936 yılında İstanbul Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu. Aynı yıl İktisat Fakültesine naklini yaptırdı. 1939 yılında tekrar hukuk fakültesine geri döndü. 1943 yılında Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümüne geçti. Bu bölümü bitirdiği bilgisine ulaşılamadı.
Servet-i Fünun Uyanış dergisinin 50. yılı nedeniyle dergide yayımlanan yazısında şöyle yazar:
. . . Siz benim ilk tanıdığım mecmua ve muharrirsiniz. Sizi ilk gördüğüm Tütünçiftlik’te henüz okuduğu yazıları çözemeyen küçük bir çocukken ben, siz bana her hafta Servet-i Fünun’u gönderdiniz. İçindekileri manasını bilmediğim halde, onun nüshalarını karıştırmaktan ne büyük zevk duyardım bilemezsiniz. Bilemezsiniz size nasıl minnettardım. O vakit ne siz ne de ben tahmin edebilir miydik ki Tütünçiftlik’in o küçük kızı bir gün Babıâli’de kalem işçisi olacak. Siz bana ilk okuma hissini verensiniz. Gazeteniz ilk okuduğum mecmua olduğu gibi, ilk yazımı neşredendir de…
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin kayıtlarına göre 1938’de Haber gazetesinde yazmaya başladı. Daha sonra Tan, Tanin, Şehir, Yenisabah, İkdam, Vatan, Vakit, Medeniyet, Millet, Ankara Telgraf ve Kudret gazetelerinde fıkra, röportaj ve makaleleri yayımlandı.
Çetin Altan Neriman Hikmet’i, ölümünün 16. yıldönümünde yazdığı köşe yazısında şöyle anlatıyor:
. . . Adı solcuya çıktığı için peşinden polisin ayrılmadığı, ufak tefek, ılık bir genç kadındı. Pahalılık ve yoksulluktan söz etmenin komünistlik sayıldığı yıllardı o yıllar. Gazete yönetimleri bu tür yazıların gazetelere sızmaması için gaddar bir katılık gösterirlerdi. Kadın gazeteciler arasında solcuların durumu daha da zordu. Binbir güçlükle buldukları işlerde, küçücük paralarla ellerinden geleni yapmaya uğraşırken, 1. Şube polisinin hışımlı bir uyarısı, ekmek kapılarının suratlarına kapanmasına neden olurdu . . .
1936’da Dilaver Berkman ile gençlik, edebiyat ve sanat dergisi Doğuş’u çıkardı.
1937’de Yeni Edebiyat dergisi çıktı. Yayın sahibi Neriman Hikmet’ti. Babasından kalan evi satarak derginin çıkmasını sağlamıştı. Yazarları arasında Hüseyin Cahit, Nazım Hikmet, Peyami Sefa, Vahdet Gültekin, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Kemal Tahir, Suat Derviş ve Hüsamettin Bozok gibi isimlerin bulunduğu Yeni Edebiyat, on bir sayı sonra Hasan İzzettin Dinamo’nun Vatan Şarkısı şiirinden dolayı toplatılıp, kapatıldı.
Vatan, Sivas’ın buğday tarlaları
Sahiplerinin boğazına
Ancak kupkuru bir yufka gibi giren.
Vatan, Kangallı bir köylü
Ben öğretmen Hasan’ın
mavi ceketi karşısında
iç çekip göğüs geçiren. […]
Vatan, ağalarının sürüleri uğruna
Amasya’nın Akdağ Yaylası’nda
Birbirini boğazlamış iki körpe çoban.
Hasan İzzettin Dinamo, Vatan Şarkısı
1946’da Cemiyetler Kanunu’nda yapılan değişiklikle sınıf esasına göre cemiyet kurma yasağı kaldırınca Neriman Hikmet, sendikalaşma çalışmaları içine girdi.
Zehra Kosova, hayatını anlattığı Ben İşçiyim kitabında sendikaların ne olduğunu anlatan, sekiz saatlik iş günü ve diğer sosyal haklar mücadelesini içeren bir broşür hazırlandığını ve bu broşürün sorumluluğunu Neriman Hikmet’in üstlendiğini belirtir.
Broşür, İzmit, Adana, İstanbul gibi işçi kentlerinde dağıtıldı, ancak dağıtıldıkları gibi de siyasi iktidar tarafından toplatıldı. Dağıtanlar tutuklandı, ağır işkencelerden geçirildi.
Suat Derviş, Zehra Kosova, Beria Onger, Raife Ulus, Haşmet Ulus, Reşat Fuat Baraner, Sadun Aren, Abidin Dino…
Neriman Hikmet’in kaleme aldığı bazı yazılarından dolayı birden fazla tutuklandığını, hapse girdiğini ve yargılandığını söylüyor kaynaklar. Ancak bunların detaylarına yönelik bilgi yok. Dönemin baskısı nedeniyle çeşitli isimlerle yazdığı tahmin edilen politik yazılarına ulaşılamıyor.
Sevgi Çifter (2022) Babıâli’de kalem işçisi bir şair: Neriman Hikmet, catlakzemin.com, 12. 9. 2022.
Ege Öztokat (2022) Neriman Hikmet’i Neden Tanımıyoruz?, sanatkritik.com, 16. 8. 2022.
Feryal Saygılıgil (Haz.) (2021) Kadınlar Hep Vardı – Türkiye Solundan Kadın Portreleri, Dipnot Yayınları, s. 209.
Nuran Gülenç (2021) Konuştukça devleşen bir kadın: Neriman Hikmet, kadinisci.org, 12. 1. 2021.
Neyya Yaratıcı (2020) Neriman Hikmet, pazartesi14.com, 31 Ekim 2020.
Suat Derviş (2017) Anılar Paramparça – Bütün Yapıtları – 10, Hazırlayan: Serdar Soydan, İthaki Yayınları, s. 242.
Murat Yalçın (Ed., 2010). Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (3. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. C. 2. s. 751.
Tahir Şilkan (2009) Adanmış Bir Yaşam: Neriman Hikmet. Evrensel Kültür. S. 215. s. 62-63.
Ahmet Özer (2008) Döneme Tanık Bir Yaşam: Neriman Hikmet, bianet.org, 6. 12. 2008.
Nevzad Sudi Odyakmaz (2004). Küllük Anıları (3. Baskı). İstanbul: Mephisto Yayınları.
Çetin Altan (2003) Neriman Hikmet, milliyet.com.tr, 30. 3.2003.
Ayhan Yetkiner (Haz., 1984). Reşit Halil Gönç’ün Koleksiyonundan Bab-ı Ali’nin Hatıra Defteri. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. C. 1. s. 87.
Neriman Hikmet, wikipedia.org.
Şiir
Neriman Hikmet (1932, Konya Yolunda Tahassüsler, Burhaneddin Matbaası: İstanbul.
Neriman Hikmet (1935) Tren, Tecelli Matbaası: İstanbul.
Roman
Neriman Hikmet (1944) Köyün Dulları, Gençlik Kütüphanesi: İstanbul.
Dergi
Doğuş (gençlik, edebiyat ve sanat dergisi), 1936
Yeni Edebiyat dergisi, 1937
İnceleme
Neriman Hikmet (1948) Gazetelerin Yazmadığı, Partilerin Konuşmadığı Hakikatler, Yeniçağ Matbaası: İstanbul. (Kitap basıldıktan hemen sonra yasaklandı ve toplatıldı.)
Neriman Hikmet (1975) Mevlâna: Bilimsel Gerçeklik Açısından Varoluş Felsefesi, Öncü Kitabevi.
Röportaj
Neriman Hikmet (1966) Ankara Kabristanlarında Açan Güller, Cönk Yayınevi: Ankara.
Neriman Hikmet sayfasındaki bilgiler, 7 Nisan 2023 tarihinde Sevgi Çifter tarafından yüklenmiştir.
Ek bilgi önerileriniz için: info@istanbulgendermuseum.org
Tohum ekenler, fide dikenler – Türkiye sol hareketi kadın+lar tarihi arşivine isim yükleme kuralı:
– Yaşayan kişiler, kendisiyle ilgili bilgileri ancak şahsen ekleyebilir.
– Vefat etmiş isimlerin bilgi girişi ise, konuya ilgi duyan herkes için mümkündür.
İstanbul Toplumsal Cinsiyet Müzesi