Yazar kimliğinin yanı sıra tiyatro, radyo-televizyon program yapımcılığı alanında da çalışmış ve  köşe yazıları da bulunan Sevgi Soysal, aslen Selanikli bir baba ile Alman bir annenin 6 çocuğundan biridir.

Başlangıçlar ne güzeldir! * 

Hayatının büyük bölümü Ankara’da geçti. Ankara Kız Lisesinden mezun olduktan sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nde Arkeoloji Bölümünde bir süre öğrenim gördü. Ardından Almanya’ya giderek, Göttingen Üniversitesinde arkeoloji ve tiyatro öğrenimi gördü. 1958 yılında Türkiye’ye döndü.  Alman Kültür Merkezinde ve Ankara Radyosunda çalıştı. Devlet Konservatuarında Tiyatro öğrenimine devam etti. Bu dönem kaleme aldığı öykü ve denemeleri Dost, Yelken, Ataç, Yeditepe ve Değişim dergilerinde yayınlandı.

İlk öykü kitabı Tutkulu Perçem, 1962 yılında basıldı. Ardından öyküleri çeşitli edebiyat dergilerinde yayınlanmaya devam etti. Teyzesinden esinlenerek kaleme aldığı ve birbirine bağlı öykülerden oluşan Tante Rosa kitabı 1968 yılında yayınlandı.

12 Mart Askeri Muhtırasının ardından Yürümek kitabı müstehcenlik suçlaması ile yargı konusu edildi. Sevgi Soysal kısa bir süreliğine tutuklandı. TRT’deki görevinden ayrılmak durumunda kaldı. Solculuk gerekçesi ile tutuklandı ve 8 ay Mamak Askeri Cezaevinde hapsedildi.

Hüzünlü bir yorgunluk sarıyor koğuşu. Kimse konuşmuyor. Sessizlik saatlerinde bir türlü sağlayamadığımız bir sessizlik var şimdi koğuşta. Sonunda Behice Hanım da dayanamıyor o güzelim, etkili ve kalın sesiyle türkü söylüyor. Susup dinliyoruz. “Jandarma biz sosyalistiz, biziz yalnız dost sana! **

Bu süreci anlatan Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu kitabı, önemli anti-militarist eserler arasında sayılır. Yine Mamak Askeri Cezaevinde iken yazdığı Yenişehir’de Bir Öğle Vakti adlı romanıyla 1974 yılında Orhan Kemal Roman Ödülünü kazandı. 1972 yılında Adana’ya sürgün edildi.

Yazdıklarından dolayı hakkında yeni davalar açıldı. Adana’da sürgünde bulunan bir kadının yaşadıkları etrafında 12 Mart dönemini eleştiren Şafak isimli romanı 1975 yılında yayınlandı. Bu dönem ANKA Haber Ajansı ile İşçi Kültür Derneği’nin kuruluşunda yer aldı. 

1975 yılında kanser hastalığına yakalandı. Hastalığı devam ederken, 12 Mart sonrasını ele alan öyküleri  Barış Adlı Çocuk ismiyle 1976 yılında yayınlandı. Son romanı Hoşgeldin Ölüm kitabı tamamlanmadan 22 Kasım 1976 tarihinde yaşama veda etti.

Aşk, barış, özgürlük … bizim de inançlarımız var. ***

Kitap, onun vefatından sonra yayınlandı.  Daha önce çeşitli gazete ve dergilerde yayınlanan yazıları, 1976 yılında Bakmak ismiyle, 2014 yılında Türkiye’nin Kalbi, Kabul Günleri ismiyle yayınlandı. TRT’de çalıştığı dönemde yazdığı radyo oyunları ve yazılar ise 2017 yılında Venüslü Kadınların Serüvenleri ismiyle (2017). Yayınlanmamış yazılarıyla, kendisiyle yapılan söyleşiler ve hakkında açılan davaların belgelerinden oluşan başka bir derleme ise 2018 yılında Tekliğin Türküsü ismiyle yayınlandı.

* Sevgi Soysal (2021). Şafak, İletişim Yayınları, s. 33. 11. baskı.

**Sevgi Soysal (2020). Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu, İletişim Yayınları,  s. 58. 9. baskı.

***Sevgi Soysal (2021). Barış Adlı Çocuk, İletişim Yayınları,  s. 96. 8. baskı.

ANKA Haber Ajansı kurucu üye

Ela Gültekin, Oya Baydar, Behice Boran, Attilâ İlhan, Selim İleri

Ödülleri

Yürümek romanı TRT 1970 Sanat Ödülleri Yarışmasında Başarı Ödülü aldı.

Yenişehir’de Bir Öğle Vakti romanına 1974 yılında Orhan Kemal Roman Ödülü verildi.

Kovuşturma, hapis, sürgün

Kadın-erkek ilişkilerini ve evlilik temasını işlediği Yürümek isimli romanı için “müstehcen”lik suçlaması ile dava açıldı.

1971 Askeri Muhtırası’nın ardından solculuk suçlamasıyla tutuklandı ve 8 ay süre ile Mamak Askeri Cezaevinde kaldı.

Daha sonra yine solculuk suçlamasıyla tekrar yargılandı 1 yıl ceza aldı.

1972 yılında Adana’ya sürgün edildi.

Kitap

Seval Şahin, İpek Şahbenderoğlu, (2015). İsyankar Neşe Sevgi Soysal Kitabı, İletişim yayınları, İstanbul.

Erdal Doğan (2003). Sevgi Soysal Yaşasaydı Aşık Olurdum, Everest yayınları, İstanbul.

Atilla Birkiye (2020).  Sevgi Soysal ile Son Röportaj, Dost Kitabevi, İstanbul.

Gazete yazıları, internet yayınları

Sinem Erenler (2020). Ölmeden iki ay önce çekilen fotoğraf: Sevgi Soysal’ın kronolojik olmayan biyografisi’. Gazete Duvar, (27. 09, 2020) (Erişim tarihi: 14. 04. 2023)

Özgür Sevgi Göral (2022). Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu: Direnç, şefkat ve merhaba diyen hayat, catlakzemin.com, 20 Ocak 2022. (Erişim tarihi: 14. 04. 2023).

Gazete Karınca (2017). “Sevgi Soysal’ın TRT Günlerinden: Venüslü Kadınların Serüvenleri!”, (27. 07. 2017), (Erişim: 14. 04. 2023). 

Feryal Saygılıgil (2017). “Sevgi Soysal’ın Ardı sıra Yürümek”, Ekmek ve Gül, (22.11. 2017), (Erişim: 14. 04. 2023).

Milliyet Kültür Sanat Servisi (2011). “ 21 Mart’ın Kırkıncı Yılında Sevgi Soysal”, Milliyet gazetesi, (12. 03. 2011). (Erişim: 14. 04. 2023).

Akademik makale

Safa Yüce (2008). “Sevgi Soysal’ın Yürümek Romanı Üzerine”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Vol, (1)3,  Bahar, 2008, ss 485-493, (Erişim: 14. 04. 2023).

Söyleşi:

Semih Gümüş, Sevgi Soysal’ı anlamak anlatmak, Nilüfer Belediyesi, Bursa.

Radyo Programı

“Sevgi Soysal 85 yaşında Radyonun “Sevgi”li Ruhu”,  Açık Radyo, (29. 09. 2021), (Erişim: 14. 04. 2023).

Eserlerinden film uyarlaması

Tante Rosa romanı, Işıl Özgentürk tarafından senaryolaştırılarak 1991 yılında “Seni Seviyorum Rosa” adıyla  sinemaya uyarlandı.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Seni_Seviyorum_Rosa_(film)

Anısın yaşatan çalışmalar 

Bursa Nilüfer Belediyesi 2018 yılında Sevgi Soysal Sempozyumu düzenledi.

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İletişim Yayınları ve Amargi ortaklığıyla  28-29 Aralık 2011’de Sevgi Soysal Sempozyumu düzenlendi (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sedad Hakkı Eldem Oditorumu.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi 31 Ağustos 2022 yılında Beyoğlu’nda Aydede Caddesinde açtığı kütüphaneye Sevgi Soysal Kütüphanesi ismini verdi.

Kitap

Roman

Sevgi Soysal (2003). Yürümek, İletişim, İstanbul, ilk basım: 1970.

Sevgi Soysal (2003). Yenişehir’de bir Öğlen Vakti, İletişim yayınları, İstanbul, ilk basım: 1973.

Sevgi Soysal (2005). Hoşgeldin Ölüm, İletişim, İstanbul, ilk basım: 1980.

Sevgi Soysal (2003). Şafak, İletişim yayınları, İstanbul.

Öykü

Sevgi Soysal (2004).  Tutkulu Perçem, İletişim yayınları, İstanbul,  ilk basım:1962.

Sevgi Soysal (2002). Tante Rosa, İletişim yayınları, İstanbul, ilk basım: 1968.

Sevgi Soysal (2003., Barış Adlı Çocuk, İletişim yayınları, İstanbul, ilk basım: 1976.

Anı

Sevgi Soysal (2003). Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu, İletişim yayınları, İstanbul.

Makale ve diğer yazılarından derlemeler

Sevgi Soysal (2004). Bakmak, İletişim yayınları, İstanbul, ilk basım: 1977.

Sevgi Soysal  (2014). Türkiye’nin Kalbi Kabul Günleri, İletişim yayınları, İstanbul.

Sevgi Soysal (2017). Venüslü Kadınların Serüvenleri (2017), İletişim yayınları, İstanbul.

Sevgi Soysal (2018). Tekliğin Türküsü, İletişim yayınları, İstanbul.

Çeviri

Mezar Bekçisi. Franz Kafka 1966.

Godot Geldi, M. Bulataviç,, 1969.

Beş Paralık Roman, Bertoldt Brecht, 1972.

Radyo Programları

Arşiv Odası: Sevgi Soysal 1976 – BBC Türkçe  Sevgi Soysal, Radyo için yazdığı yazıyı okuyor. BBC programında Sevgi Soysal’ın radyo konuşmasının ardından, kızı Funda Soysal ile annesi Sevgi Soysal hakkında  yapılan bir söyleşi bulunuyor. 

Mektuplarından seçki

Funda Soysal (2016). Ölümünün 40. yıl dönümünde Sevgi Soysal’dan mektuplar, t24.com.tr  22. 10. 2016.

…

Sevgi Soysal (2011), “Bir Romanın Hatıratı”, Bianet, (19. 03. 2011) (erişim tarihi: 14. 04. 2023)